پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی-پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی/افزایش تسامح در نقل روایات عامل آسیب‌های نوپدید در آموزه‌های مهدویت

کرسی تخصصی:

افزایش تسامح در نقل روایات عامل آسیب‌های نوپدید در آموزه‌های مهدویت

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کرسی تخصصی با عنوان:«افزایش تسامح در نقل روایات عامل آسیب‌های نوپدید در آموزه‌های مهدویت» در تاریخ 1 آذرماه 14000 در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید
این کرسی تخصصی توسط حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای خدامراد سلیمیان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با همکاری پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی و با مدیریت مرکز همکاری‌های علمی و بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
در این جلسه بعد از تلاوت آیاتی چند از قرآن کریم، مدیر علمی جلسه ضمن تقدیر و تشکر از ریاست محترم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی جناب آقای دکتر لکزایی و ریاست محترم مرکز همکاری‌های علمی و بین المللی پژوهشگاه جناب آقای دکتر اسفندیار و همکارنشان، از هیأت محترم داوران و ناقدان و از نماینده محترم وزارت علوم و مجری طرح کرسی نقد، تقدیر و تشکر نمود و بعد از آن دستور جلسه را اعلان کرد. ابتدا هر یک از ناقدان محترم در وقت مشخصی نکته نظرات و تأملات خودشان را مطرح کردند و در ادامه مجری محترم طرح به برخی از تأملاتی که از سوی ناقدان مطرح شده بود را توضیح داد.
در ابتدا جناب آقای دکتر صفری فروشانی عضو هیأت علمی جامعه المصطفی العالمیه به عنوان ناقد اول به چند نکته اشاره نمود؛ مهم‌ترین نکاتی که توسط ایشان به عنوان نقد مطرح شد به قرار ذیل است:
1. واژه «تسامح» که در عنوان آمده؛ باید دید منظور از تسامح چیست؟ آیا تسامح سندی مد نظر است یا تسامح دلالی این مطلب باید روشن شود.
2. واژه «افزایش» که در عنوان آمده منظور از آن چیست و چه مقدار افزایش مد نظر است و یا آیا افزایش کمی مد نظر است؟
3. واژه «عامل» آیا یک عامل منظور نویسنده است یا عوامل مختلفی چون عوامل محیطی و ... جایگاه عامل تسامح در میان عوامل مختلف تا چه مقدار است؛ این‌هم باید روشن شود.
4. لازم است از واژگانی چون « آسیب و آموزه» تبیین بیشتری صورت گیرد.
5. نکته بعدی این است‌که منابع نیز در نقل روایات و تسامح ممکن است نقش داشته باشند. لازم است در این طرح به تأثیر منابع در ارتباط با این موضوع اشاره شود.
در ادامه جناب حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای حسین الهی نژاد معاون محترم پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر محترم پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی به عنوان ناقد دوم تأملات و نکات خویش را به قرار ذیل بیان نمود:
1. تسامح همان‌گونه که در ناحیه افزایش ممکن است رخ بدهد؛ در ناحیه کاهش و عدم توجه راوی یا نویسنده کتاب هم ممکن است رخ بدهد؛ چرا در این طرح تنها به افزایش پرداخته شده و از کاهش بحثی به‌میان نیامده است؟
2. در طرح‌نامه از تسامح کمتر بحث شده؛ بیشتر مباحث مطرح شده که با واژگانی چون: بررسی انگیزه‌ها و ... حکایت از تعمد و قصد و عمد دارند نه تسامح.
3. اصل افزایش باید با نگاه تاریخی و تطوری به اثبات برسد. یعنی گفته شود در چه قرنی افزایش صورت گرفته است و با چه هدفی؟
4. علت افزایش چه بوده؟ باید اسنادی در این زمینه ارائه شود که چرا افزایش صورت گرفته است.
5. تأثیر این افزایش در آموزه‌های مهدویت چقدر بوده؟ و چه آموزه‌هایی را درگیر کرده و به چالش کشیده است؟ در طرح لازم است نوع آسیب‌ها نیز روشن شوند.
6. برای پیشگیری از افزایش تسامح چه راهکاری دارید؟ ارائه راهکار نیز در این زمینه مهم است.
7. لازم است چارچوب‌های تصوری و نظری به خوبی تبیین شوند. در این راستا تحلیل مفهومی صورت بگیرد؛ علاوه بر آن لازم است به روش نقد و مبانی آن اشاره شود.
در ادامه حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای جواد جعفری از پژوهشگران در عرصه مهدویت به‌صورت مجازی به بیان نکته نظرات خویش پرداخت و به چند مطلب اشاره نمود که عبارتند از:
1. در نقد لازم است به مستوا و سطح علمی افراد توجه شود. در این راستا برای نقد منابع روایی لازم است به این مطلب توجه شود که هرگز نباید منابعی چون الغیبه نعمانی یا کمال الدین شیخ صدوق و ... را که توسط بزرگان شیعه نوشته شده‌اند را در کنار منابعی که از نویسنده‌ای که جایگاه علمی قوی ندارد؛ قرار داد. از این‌رو لازم است به سطوح و مستوای علمی افراد توجه شود.
2. لازم است بین تصحیف و تحریف با تسامح فرق گذاشته شود. آیا منظور نویسنده از تسامح اعم از تصحیف و تحریف است؟ نمی‌شود همه را به حساب تسامح گذاشت زیرا یک نفر ممکن است بگوید من با سند خودم این مقدار از روایت را قبول دارم و دیگری بگوید من با سند خودم آن مقدار را.
در ادامه مجری محترم طرح، ضمن تقدیر و تشکر از نکته سنجی‌های ناقدان محترم، به دفاع از طرح خود پرداخت و به برخی از ابهامات و اشکالات مطرح شده پاسخ داد. ایشان ضمن اشاره به این مطلب که همه کتابهای حدیثی مد نظر بوده؛ بیان داشت که وضع موجود کتابها مد نظر بوده است. علاوه بر آن لازم است مفاهیمی چون تصحیف و تسامح بیشتر تبیین شوند و منظور از افزایش، افزایش تسامح است نه افزایش متن یعنی قید افزایش به تسامح برمی‌گردد نه به متن. و در نهایت گفته شد که وضع موجود در روایات مورد نقد قرار داده می‌شود.
در ادامه از سوی داوران محترم به برخی از ابهامات موجود در طرح یا ابهاماتی که در سخنان ناقدان محترم وجود داشت پرداخته شد. و نکاتی چند مورد اشاره قرار داده شد:
1. باید دید منظور از تسامح چیست؟ آیا اصطلاح اصولی مد نظر است که تسامح در ادله سنن را مطرح می‌کند یا نه؟ به نظر می‌رسد در عنوان ابهام وجود دارد.
2. مناسب است در نقد روایات به دیدگاه اهل تسنن در باره روایات مهدویت و اضافاتی که توسط آنان در روایات صورت گرفته مانند اضافه‌ای که در روایت نبوی «اسم ابیه اسم ابی» صورت گرفته نیز توجه شود که در این طرح از آن بحث نشده است.
3. همه اشکالات در نقل روایات را نمی‌توان به حساب تسامح گذاشت بلکه مسئله دیگری چون خطا و سهو نیز در این خصوص دخیل‌اند.

منبع:

تاریخ خبر: 1400/9/3 چهارشنبه

تعداد بازدید کل: 266 تعداد بازدید امروز: 1


امتیاز دهی

نسخه قابل چاپ

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.