پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
مبانی،اصول واهداف سیاست خارجی دولت اسلامی
سیاست خارجی دولت اسلامی در سه سطح مبانی، اصول و اهداف قابل بررسی میباشد. مقصود از «دولت اسلامی»، هر دولتی است که آموزههای دین مبین اسلام را در راهبردهای خود مدنظر قرار دهد. اثر حاضر در صدد است سه مقوله مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی (با گرایش شیعی) را شناسایی کند و تفاوتهای آن را با سیاست خارجی دولتهای سکولار بازشناسد
عنوان اثر: مبانی،اصول واهداف سیاست خارجی دولت اسلامی
نویسنده:سید صادق حقیقت
موضوع: اندیشه سیاسی
زبان: فارسی
سال نشر: 1385
تیراژ:1400
تعداد صفحات:320ص
تعداد جلد:1ج
نوبت چاپ : اول
سال نشر: 1385
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
فهرست مطالب کتاب
• مفاهیم و کلیات
• فصل اوّل: مبانی سیاست خارجی دولت اسلامی
• فصل دوم: اصول سیاست خارجی دولت اسلامی
• فصل سوم: اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی
• فصل چهارم: مدرنیته و روابط خارجی دولت اسلامی
• نتیجهگیری
• کتابنامه
• نمایه
موضوع اثر و اهمیت آن
سیاست خارجی دولت اسلامی در سه سطح مبانی، اصول و اهداف قابل بررسی میباشد. مقصود از «دولت اسلامی»، هر دولتی است که آموزههای دین مبین اسلام را در راهبردهای خود مدنظر قرار دهد. اثر حاضر در صدد است سه مقوله مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی (با گرایش شیعی) را شناسایی کند و تفاوتهای آن را با سیاست خارجی دولتهای سکولار بازشناسد.اهمیت کتاب حاضر آن است که به شکل جداگانه اهدافی را دنبال میکند که عبارتاند از:الف) تعیین مرز مبانی دینی و مباحث علمی در سیاست خارجی دولت اسلامی؛ب) ترسیم مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی؛
ج) تطبیق مباحث نظری فوق به مصادیق سیاست خارجی دولت مدرن اسلامی.در بند اخیر، موارد تزاحم مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی به بحث گذاشته شده است؛ برای مثال، ممکن است یکی از اهداف سیاست خارجی با یکی از اصول مربوط به آن و یا حتی دو اصل با هم تزاحم پیدا کنند. تزاحم اینگونه موارد با برداشت فقهی و با اتکا به اصول فقه رفع شدهاند. کتابهایی وجود دارند کهسیاست خارجی دولت اسلامی را با رهیافت فقهی به بحث گذاشتهاند، ولی هیچیک از آنها به شکل مستقل مبانی، اصول و اهداف مربوط به آن و موارد تزاحم آنها را بررسی نکردهاند.
برجستگیهای اثر نسبت به آثار مشابه
بحث سیاست خارجی دولت اسلامی با گرایش فقه سیاسی، مسبوق به سابقه است. در عین حال کتاب حاضر سعی کرده گامی جلوتر نهد و علاوه بر آنکه به شکلی خاص به مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی میپردازد، بحث را از حالت کلی و نظری خارج کرده، بر مصادیق تطبیق نماید و به شکل مشخص موارد تزاحم و راهحل رفع آنها را بازشناسد. شاید بتوان این اثر را جلد دوم یا تکملهای بر کتاب «مسئولیتهای فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی» به همین قلم تلقی کرد.
روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب
روش این تحقیق، توصیفی - تحلیلی، و شیوۀ ارائه مطالب، کتابخانهای است. در این پژوهش، گرایش فقهی غلبه دارد، هر چند سعی شده از دستاوردهای علم سیاست در گرایش سیاست خارجی نیز استفاده شود.
نتیجۀ اثر
از آنجا که غرض اصلی این پژوهش توصیف و تبیین مراد شارع مقدس در حوزه مسایل مربوط به سیاست خارجی دولت اسلامی است، ولی بهطور کلی می توان محور پژوهش را تکیه سیاست خارجی دولت اسلامی بر مبانی، اصول و اهداف دینی ازسویی، و اصول علمی و اصل واقعگرایی از سوی دیگر، عنوان کرد. سیاست خارجی دولت مدرن اسلامی از یک طرف، بر کلیاتی که از شرع مقدس الهام میگیرد، تأکید میکند و از طرف دیگر،به شکل واقعگرایانه بر اصول علمی و ضرورتهای موجود در جهان امروز نظر دارد.
مباحث اصلی اثر
این کتاب، ابتدا به تبیین مفاهیم و مباحث نظری میپردازد و سپس مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی را به شکل جداگانه میکاود. در بحث مبانی، تأثیر بحث انتظار بشر از دین بر سیاست خارجی دولت اسلامی، و پتانسیل فقه سیاسی بررسی شده است. غرض از اصول، آنگونه مواردی هستند که با تکیه بر مبانی و با نظر به اهداف، قواعدی کلی را در سیاست خارجی طرح مینمایند. اهداف سیاست خارجی نیز مواردی هستند که دولت اسلامی سعی دارد در سیاست خارجی خود به آنها دست یابد.
چکیده دوم
مبانی اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی
حقیت، سیدصادق؛ مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی؛ تهیهکننده: پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تابستان 1385، 319ص رقعی.
***
دولتهای اسلامی و غیراسلامی در عرصههای مدیریت داخلی و سیاست خارجی مشابهتها و تفاوتهایی با یکیگر دارند.
دولت/ حکومت اسلامی بیتردید بهلحاظ انتسابش به اسلام در بسیاری از عرصهها اختلاف و تفاوت اساسی با سایر دولتها/ حکومتها دارد. یکی از حوزههای تفاوتِ دو نوع حکومت اسلامی و غیراسلامی، حوزه سیاست خارجی است. اینکه اساساً فقه سیاسی در عرصه سیاست خارجی میتواند کارساز و گرهگشا باشد و اگر پاسخ مثبت است، باید دید فقه سیاسی چهگسترهای از سیاست خارجی را تحت تأثیر خود قرار میدهد. کتاب حاضر درباره این مسائل به بحث میپردازد.
کتاب فوق با این هدف تألیف شده است که مرزی مشخص بین مبانی دینی و مبانی کارشناسی سیاست خارجی دولت اسلامی را ترسیم کند و بعد از تشریح مبانی و اصول و اهداف، وضع سیاست خارجی دولت اسلامی را در دوران مدرن بررسی کند.
بر این اساس اهداف آن در سه زمینه است:
1. تعیین مرز مبانی دینی و علمی سیاست خارجی دولت اسلامی؛
2. ترسیم مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی آن؛
3. تطبیق این مسائل بر برخی مصادیق و مسائل سیاست خارجی دولت مدن اسلامی
فرضیه نویسنده این است که سیاست خارجی دولت اسلامی از یکطرف، بر مبانی، اصول و اهداف دینی، و از طرف دیگر، بر اصول و اصل واقعگرایی متکی است. این فرضیه سه پیشفرض دارد که عبارت است از:
1. مقیدبودن سیاست خارجی به احکام الزامی شرع؛ 2. توجهداشتن سیاست خارجی به اصول علمی و اصل واقعگرایی؛ 3. تأثیر متفاوت قرائتهای مختلف از حاکمیت در سیاست خارجی.
روش نویسنده استکشافی و توصیفی است.
نویسنده کتاب حاضر در بررسیهای خود به این نتیجه رسیده است که مهمترین اصول سیاست خارجی دولت اسلامی عبارتاند از:
1. اصل مصلحت؛ 2. اصل دفاع از سرزمینها و منافع مسلمانان و مستضعفین؛ 3. اصل نفی ولایت کافران بر مسلمانان؛ 4. اصل وفا به تعهدات بینالمللی؛ 5. اصل همزیستی مسالمتآمیز؛ 6. اصل مصونیت دیپلماتیک؛ 7. اصل حل مسالمتآمیز اختلافات بینالمللی؛ 8. اصل مقابله بهمثل؛ 9. اصل تقیه و حفظ اسرار.
اهداف ملی و فراملی خارجی دولت اسلامی نیز از این قرار است: 1. تحکیم و توسعه قدرت؛ 2. ابلاغ رسالت و دعوت؛ 3. همگرایی و اتحاد ملل و دول اسلامی؛ 4. عدالت.
به عقیده نویسنده، دولت اسلامی موظف است در درجه اول با ملتها ارتباط برقرار کند و البته ارتباط با دولتها نیز سرلوحه سیاست خارجی است.
هدف از ارتباط با دولتهای مسلمان، تشنجزدایی و رفع توهمات و ایجاد زمینههای همگرایی و اتحاد است. دولت اسلامی روابط خود با دولتهای غیرمسلمان را نیز بر اساس روابط مسالمتآمیز سامان میدهد و از حضور در سازمانهای بینالمللی برای رساندن پیام خود دریغ نمیورزد. وی بر آن است که پیمانهای بینالمللی، مسئولیتهای فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی را تحدید میکند.
تاریخ بروز رسانی شنبه بیست و سوم فروردین ماه 1399
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
آثار علمی, آثار پژوهشی, آثار علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی, سید صادق حقیقت
|