پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی-پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی/امام مهدی ع آخرین کلمه از کلمات توبه حضرت آدم ع

امام مهدی ع آخرین کلمه از کلمات توبه حضرت آدم ع

مفضّل بن عمر گفت: از امام صادق ع درباره کلمات در قول خدای سبحان که فرمود: وَ إِذِ ابْتَلی‏ إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ پرسشیدم؟ امام فرمود: همان کلماتی است که، آدم آن را از پروردگارش دریافت کرد و بر زبان جاری نمود و خداوند توبه‏اش بواسطه آن کلمات پذیرفت و آن کلمات این است که گفت: « یَا رَبِّ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ». و خداوند توبه او را پذیرفت که او توبه‌پذیر و رحیم است. گفتم: ای فرزند رسول خدا! منظور خدای تعالی از جمله فأتمّهنّ چه بوده است؟ امام فرمود: یعنی ائمّه دوازده‏گانه را به قائم ع تمام می‏کند، که نه نفر از ائمه ع از فرزندان حسین ع خواهند بود.
آیه
Gفَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ F: سپس آدم از پروردگارش کلماتی را دریافت نمود و [خدا] بر او ببخشود. آری، او [ست که‏] توبه‏پذیرِ مهربان است. (بقره: 37)
روایت

«حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی [عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ] ^{^[1]}رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ الْقَاسِمِ الْعَلَوِیُّ الْعَبَّاسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ الْکُوفِیُّ الْفَزَارِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ الزَّیَّاتُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ الْأَزْدِیُّ عَنِ الْمُفَضَّلِ‏ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ 7 قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ Gوَ إِذِ ابْتَلی‏ إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍF[2] مَا هَذِهِ الْکَلِمَاتُ؟ قَالَ: هِیَ الْکَلِمَاتُ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ 7 مِنْ رَبِّهِ فَتَابَ عَلَیْه وَ هُوَ أَنَّهُ قَالَ یَا رَبِّ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ فَتَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ Gإِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُF[3] فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا یَعْنِی عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِGفَأَتَمَّهُنَّF[4] قَالَ یَعْنِیGفَأَتَمَّهُنَّF[5] إِلَی الْقَائِمِ 7 اثْنَیْ عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ 7 قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ Gوَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فِی عَقِبِهِF[6] قَالَ یَعْنِی بِذَلِکَ الْإِمَامَةَ جَعَلَهَا اللَّهُ فِی عَقِبِ الْحُسَیْنِ 7 إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَکَیْفَ صَارَتِ الْإِمَامَةُ فِی وُلْدِ الْحُسَیْنِ دُونَ وُلْدِ الْحَسَنِ وَ هُمَا جَمِیعاً وَلَدَا رَسُولِ اللَّهِ وَ سِبْطَاهُ وَ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَقَالَ 7 إِنَّ مُوسَی وَ هَارُونَ کَانَا نَبِیَّیْنِ مُرْسَلَینِ أَخَوَیْنِ فَجَعَلَ اللَّهُ النُّبُوَّةَ فِی صُلْبِ هَارُونَ دُونَ صُلْبِ مُوسَی وَ لَمْ یَکُنْ لِأَحَدٍ أَنْ یَقُولَ لِمَ فَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ فَإِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یَقُولَ لِمَ جَعَلَهَا اللَّهُ فِی صُلْبِ الْحُسَیْنِ دُونَ صُلْبِ الْحَسَنِ لِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَکِیمُ فِی أَفْعَالِهِ Gلا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَF[7]: مفضّل بن عمر گفت: از امام صادق 7 درباره کلمات در قول خدای سبحان که فرمود: Gوَ إِذِ ابْتَلی‏ إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍF پرسشیدم؟

امام فرمود: همان کلماتی است که، آدم آن را از پروردگارش دریافت کرد و بر زبان جاری نمود و خداوند توبه‏اش بواسطه آن کلمات پذیرفت و آن کلمات این است که گفت: « یَا رَبِّ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ». و خداوند توبه او را پذیرفت که او توبه‌پذیر و رحیم است. گفتم: ای فرزند رسول خدا! منظور خدای تعالی از جمله GفأتمّهنّF چه بوده است؟ امام فرمود: یعنی ائمّه دوازده‏گانه 8 را به قائم 4 تمام می‏کند، که نه نفر از ائمه 8 از فرزندان حسین 7 خواهند بود.

مفضّل گوید: گفتم: ای فرزند رسول خدا! مرا از معنی این کلام الهی که می‏فرماید: «وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فِی عَقِبِهِ» آگاه کنید. فرمود: مقصود از آن امامت است، که خدای تعالی آن را تا روز قیامت در دنباله حسین 7 قرار داد.

گفتم: ای فرزند رسول خدا! چرا امامت اختصاص به فرزندان حسین 7 یافت نه فرزندان حسن 7 ، در حالی که آنها هر دو فرزندان رسول خدا و دو سبط او و سیّد جوانان بهشت هستند؟ فرمود: موسی و هارون 8 دو پیامبر مرسل و دو برادر بودند و خدای تعالی پیامبری را در سلاله هارون قرار داد نه در سلاله موسی، هیچ یک از آن دو پیامبر را سزاوار نیست که بگوید: چرا خداوند چنین کرده است؟ و امامت مأموریت از سوی حقّ تعالی در زمین است و هیچ کس را نسزد که‏ بگوید: چرا آن را در سلاله حسین قرار داده است و نه حسن، زیرا خدای تعالی در جمیع افعالش حکیم است؛ از کردارش پرسش نشود؛ امّا از افعال آنها پرسش شود.

منابع
خصال، ج 1، ص 304، ح 84
کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص358، باب 33، ح 57.
معانی‏الأخبار، ص 126، ح 1.
مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏1، ص 379.
بحار الأنوار، ج 12، ص 66، باب 3، ح 12.
بحار الأنوار، ج 24، ص 177، باب 50، ح 8.
بحار الأنوار، ج 26، ص 323، باب 7، ح 3.
إرشادالقلوب، ج 2، ص 421.
البرهان فی تفسیر القرآن، ج‏1، ص 318، ح 603 .
تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج‏2، ص 135.
زبدة التفاسیر، ج‏1، ص 225.
الإنصاف فی النص علی الأئمة 7 با ترجمه رسولی محلاتی، متن‏عربی، ص 427، ح الثمانون و مائتان.
غایة المرام ، ج 1، ص 262 ـ 263، ح الحادی و الثلاثون.

[1] . در کتابهای شریف کمال الدین و تمام النعمة، معانی الاخبار، البرهان، الانصاف و غایة المرام از این نام استفاده کردهاند. البته بحار الانوار به هردو نقل این روایت را دکر کرده است.

[2] . بقره: 124.

[3] . بقره: 37.

[4] . بقره: 124

[5] . همان.

[6] . زخرف: 28.

[7] . انبیاء: 23.

نکته قابل توجه اینکه، بیان روایت در ذیل آیه دلال بر صحت آن روایت نیست و نیاز به توضیح بیشتر درباره دارد؛ ولی بنای ما به اختصار است. البته پژوهشگران و کاربران محترم می¬توانند نکته، نظرات، نقد وپیشنهاد خود را به آدرس ما بفرستند؛ تا بر غنای و کیفیت مباحث افزوه گردد.
مطالب مطرح شده برگرفته از کتاب «معجم مهدویت در روایات تفسیری» اثر مرتضی عبدی چاری است
آدرس ایمیل: abdichari@gmail.com


امتیاز دهی

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.