بی‌تردید هر وقت باور و عقیده‌ای از جایگاه اصلی و فضای پاک قدسی تنزل می‌یابد و در مسیر تفکر و اندیشه‌ورزی بشر قرار می‌گیرد، دچار آسیب‌ها و چالش‌های معرفتی و کارکردی و کاربردی می‌شود. برای جلوگیری از این تنزل قدسی و آسمانی و برای صیانت از شأن و جایگاه اعتقادی و اجتماعی، لازم است با نگرش تطوری و تحولی به شناسایی آسیب‌ها و چالش‌ها پرداخته و با نگرش اصلاحی و ترمیمی به آسیب‌شناسی و پالایش آنها مبادرت شود. حوزه منجی‌گرایی و مهدویت‌پژوهی از جمله حوزه‌های اعتقادی و دانشی است که بعد از اندیشه‌ورزی و تفکر بشری دچار برخی آسیب‌ها و آفت‌های معرفتی، کاربردی و کارکردی با رویکرد آموزشی _ پژوهشی شده که نیاز به آسیب‌شناسی و پاک‌سازی دارد تا علاوه بر حفظ جایگاه و موقعیت اجتماعی، اثر‌بخشی و کارکرد آن در میان باورمندان تضمین شود. اصطلاح آسیب‌شناسی به عنوان اصطلاحی جدید به مطالعه علمی آسیب‌ها و آفت‌های یک حوزه و نیز به چگونگی مبارزه و مقابله با آنها می‌پردازد و با ارائه راهکارهای علمی و کاربردی، علاوه بر درمان بافت‌های آسیب‌پذیر با رویکرد پیش‌دستانه به بیان علل و عوامل پیشگیرانه مبادرت می‌ورزد و در همه حوزه‌ها و رشته‌های علوم اعم از کاربردی، پایه، تجربی، طبیعی و انسانی به کار گرفته می‌شود و به تبع آن در ادبیات دینی نیز مورد توجه عالمان و اندیشمندان دینی قرار گرفته است. در مبحث آسیب‌شناسی ابتدا با رویکرد معرفت‌شناسانه و توصیفی، آفت‌ها و آسیب‌های موجود در یک حوزه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در مرحله دوم با رویکرد توصیه‌ای و هنجاری به بیان راهکارهای مناسب به مقابله با آنها پرداخته و با طرح اقدامات پیشگیرانه از آسیب‌ها و چالش‌های احتمالی که زمینه‌ساز بحران در جامعه است، جلوگیری می‌شود. واژه «تطور» که جمع آن تطورات است، به معنای طورها و حالات گوناگونی است که بر اشیای غیر بسیط عارض می‌شود و بستر شکل‌گیری آن تاریخ و فراز و فرود تاریخی است و شامل حال همه اشیا اعم از ذوات، علوم و اجسام می‌شود. تطور و تطورات مهدویت‌پژوهی با رویکرد آموزشی _ پژوهشی به معنای حالات و مراحل مختلفی است که در طول تاریخ بر حوزه مطالعاتی مهدویت‌پژوهی نظیر حوزه آموزش و پژوهش اثر گذاشته است. این تطورات علاوه بر حوزه آموزش و پژوهش مهدویت‌پژوهی، شامل دیگر مقولات مهدویت‌پژوهی نظیر مبانی و اصول، روش و اسلوب، مسائل و مباحث می‌شود.