تاملی بر نظریه زمینه سازی ظهور ( امکان یا امتناع)

اعتقاد به آرمانشهر مهدوی و تعجیل در ظهور منجی موعود از دغدغههای جامعه منتظر میباشد و دعا برای تعجیل فرج دعای همیشگی ماست. اما در دهه اخیر مباحثی در خصوص زمینه سازی ظهور مطرح شده است که نیازمند دقت و بررسی علمی است.
این  نشست در تاریخ 11/12/94 برگزار گردید
دکتر غلام رضا بهروزی لک گفت:
اعتقاد به آرمانشهر مهدوی و تعجیل در ظهور منجی موعود از دغدغههای جامعه منتظر میباشد و دعا برای تعجیل فرج
دعای همیشگی ماست. اما در دهه اخیر مباحثی در خصوص زمینه سازی ظهور مطرح شده است که نیازمند دقت و بررسی
علمی است. بدون تردید ما همگی علاقمند و معتقد به تعجیل در ظهور آن حضرت بوده و طبق روایت امام
صادق ع صبح و شب باید منتظر فرج باشیم و آمادگی لازم را حتی در حد تدارک یک تیر )و لو سهما( انجام دهیم.
اما مسأله اصلی اینجاست که مراد روایات و مفاد ادله کلامی ما علاوه بر این اعتقادات پایه و اساسی، در خصوص زمینه
سازی برای ظهور و به تعبیر دیگر تعجیل و تقدیم فرج توسط انسانها چیست؟ آیا فراتر از ادله متقن در خصوص ضرورت باور
به مهدویت و آمادگی برای ظهور آن حضرت و انجام وظایف دینی در عصر غیبت و فراتر از وظایف ما در زمینه سازی عام
برای ظهور، امر دیگری در قالب تکلیف به زمینه سازی خاص برای تعجیل در ظهور و تقدیم آن وجود دارد؟
در خصوص مفهوم زمینه سازی ظهور چند حالت قابل طرح است:
1 . باور به نقش و دخالت کلی انسانها در ظهور. این امر مفاد آیات قرآن کریم و دلالت روایات معصومین ع
» و ل و أ نَّ أ ه ل ال قُرى آم نُوا و اتَّق و ا ل ف تح نا ع ل ی هِ م ب ر کا ت مِ ن السَّماءِ و ال أ ر ضِ و لکِ ن ک ذَّبُوا فأ خ ذ ناهُم بِما کانُوا ی ک سِبُو ن « . میباشد
)الأعراف : 96 (. مفاد آیه گزاره ای مشروط به عملکرد انسانهاست که با تحقق شرط ایمان و تقوی برکات آسمان و زمین فراهم
میشود. هم چنین باور به اینکه ظهور تابع آمادگی انسانهاست امری متقن و قطعی است.
ارزیابی: دلالت این گزینه صرفا امری مشروط به آمادگی انسانها در کل میباشد. اما میزان آمادگی انسانها
چیست و تا کجاست و چگونه در مقام تحقق میتوان جزییات آن را فراهم کرد و این امر که برای تحقق فرج و ظهور منجی
موعود تا چه میزان از جامعه جهانی و به چه کیفیتی باید آمادگی کسب کنند، معلوم نیست. بدین جهت اصل اعتقاد به نقش
انسانها در ظهور مسلم است، اما میزان و چگونگی آن معلوم نیست و بدین جهت دعا برای تحقق این امر و آمادگی انسانها
امری ممدوح و قطعی است. اما باید توجه داشت انجام این وظیفه اثبات کننده هیچ ملازمه منطقی در عالم واقع بین انجام
اقداماتی خاص و تعجیل در ظهور نیست.
2 . زمینه سازی عام و تلاش برای ترویج فرهنگ اسلامی و انتظار پویا در جهان. این گزینه بیانگر آن
است که ما وظیفه داریم تلاشی مستمر برای ترویج و احیای نام و امر امام زمان عج در داخل و خارج کشور داشته باشیم. این
همان وظیفه دینی مسلم است که همه منتظران باید ضمن باور به اصل امامت آن حضرت و ظهور منجی موعود باید به احیای
ر حِم اللّهُ ع ب دا ا ح یا أ مر نا « : امر آنان همت گمارند. این همان محتوای حدیث رضوی ع است که میفرماید
ارزیابی: باید گفت این گزینه نیز امری مسلم و قطعی است. بویژه در عصر مبسوط الید بودن شیعیان و
تحقق حکومت نایب عام امام در نظام ولایت فقیه احیای امر امام و تلاش برای تبلیغ و ترویج و تعمیق فرهنگ مهدوی در
بین منتظران آن حضرت و حتی فراتر از آن معرفی مهدویت اسلامی در عرصه جهانی وظیفهای مسلم و قطعی است.
3 . زمینه سازی خاص به معنای اثبات رابطه منطقی بین اقدامات خاص و ملازمه قطعی آنها با تعجیل
در ظهور. برخی از ایده های مطرح در زمینه سازی ظهور ادعای اثبات رابطه منطقی بین اقدامات خاص و تعجیل ظهور
میباشد. آنان معتقدند با فرض انجام اقدامات خاصی میتوان ادعا نمود که در ظهور تعجیل میشود. بر این اساس منتظران
وظیفه دارند تا با انجام اقدامات خاص موجب ظهور در تعجیل شوند. در این دیدگاه بین اقدامات خاص و تعجیل ظهور رابطه
منطقی وجود دارد و اقدامات خاص گروهی از انسانها در زمان و مکان خاص میتواند موجب تعجیل ظهور شود. در این گزینه
گویا اقدامات خاص به مثابه علت تامه در نظر گرفته شده و تعجیل در ظهور به عنوان معلوم مسلم گرفته میشود.
یاد کرد. مهمترین نقدهای » زمینه سازی خاص « ارزیابی: این دیدگاه قابل نقد است. از آن میتوان به عنوان
وارد بر این دیدگاه عبارتند از:
1 . عدم اشراف بشری بر تمامی علل و عوامل تحقق ظهور.
2 . مغالطه بین علت تامه بودن اقدامات بشری و علت ناقصه بودن.
3 . غفلت از علل و عوامل زمینهای دیگر چون فراهم شدن شرایط تحقق حکومت جهانی.
4 . غفلت از وظایف اصلی عصر غیبت و جامعه منتظر پویا در تأسیس و تشکیل حکومت ولایی.
5 . ایجاد امید واهی و در نهایت سرخوردگی اجتماعی با تأخیر در ظهور به دلیل مصالح غیبی الهی.
6 . عدم امکان اثبات منطقی بین رابطه اقدامات خاص و ظهور به دلیل وجود نقاط مبهم و مجهول.
7 . عدم تضمین سرانجام نیک و پایداری اقدام کنندگان و احتمال تغییر و انحراف آنان از مرام مهدوی.
8 . در صورت فرض امکان تعجیل در ظهور، لزوم تسری تعجیل به ظهور پیامبر خاتم در ادوار قبل از بعثت آن
حضرت و تقدم رسالت پیامبر اسلام بر پیشین از زمان تاریخی محقق.
9 . در صورت امکان پذیری اثبات اقدامات خاص و ظهور، سوال این است که چرا معصومین ع در دوران 250
سال امامت گذشته، اقدام به تعجیل در ظهور و تحقق آن ننمودند و صرفا به وظایف عام خویش عمل کردند.
10 . ضرورت به نتیجه رسیدن اقدامات منتظران در دورههای مختلف پیشین چون سربداران با این فرض.
و دلایل دیگر
خلاصه دیدگاه:
زمینه سازی معانی مختلفی دارد. وظیفه همگانی ما تبلیغ و ترویج مهدویت از یک سو، تلاش برای انجام
وظایف دینی همچون تشکیل حکومت اسلامی و ترویج آموزههای اسلامی از سوی دیگر بوده و در کل معتقدیم
تحقق ظهور امری است که به آمادگی جهانی بشری و دیگر مقدمات نیاز دارد که اشراف به تمامی آنها در قدرت
علمی ما نیست. هم چنین وظیفه ما دعا و درخواست از خداوند متعال برای تعجیل در ظهور است. زمینه سازی
یاد کرد. » زمینه سازی عام « ظهور به این معنا امری مسلم و قطعی است. و از آن میتوان به
اما ادعای اثبات رابطه منطقی بین اقدامات خاص و توقع تعجیل در ظهور متعاقب آن اقدامات که از ان به
یاد میشود، به فرض ثبوت آن در عالم واقع، به لحاظ عالم اثبات، سخت و غیرقابل استناد » زمینه سازی خاص «
است.
 
منبع:

تاریخ خبر: 1395/4/9 چهارشنبه
تعداد بازدید کل: 1447 تعداد بازدید امروز: 1
 
امتیاز دهی
 
 

نسخه قابل چاپ

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 1448
قم - خیابان معلم - پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی
تلفن: 37749972-025
ایتا
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
دوشنبه 7 اسفند 1402 10:35:36
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي
مجری سایت : شرکت سیگما