معرفی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی

پژوهشکده «مهدویت و آینده‌‌پژوهی»، از سال ۱۳۷۷ فعالیت خود را با نام «مؤسسه فرهنگی انتظار نور»، و سپس «مؤسسه پژوهشی انتظار نور» با محور آموزه مهدویت و با رویکردی آینده‌نگرانه آغاز نمود و اکنون به عنوان یکی از پژوهشکده‌‌های «پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است که رویکرد اصلی آن تحقیق و پژوهش تخصصی و بنیادی در عرصه‌‌های «مهدویت‌‌پژوهی»، «آینده‌پژوهی دین و دینداری» و «جریان‌‌شناسی مهدویت» با ابعاد علمی – پژوهشی و تولید دانش و نظریه‌‌پردازی بوده که با استفاده از منابع دینی، تاریخی و تجربه بشری با رویکردی آینده‌‌نگرانه و آینده‌پژوهانه دنبال می‌‌شود. این پژوهشکده تلاش می‌‌کند تا در راستای اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران با نگاهی عمیق و در عین حال کاربردی به مهدویت و مباحث پیرامونی بر اساس مبانی عقلی و نقلی بپردازد. به منظور کاربردی‌نمودن آموزه مهدویت و طراحی چشم‌‌انداز و ترسیم فراسو بر اساس آموزه‌‌های دینی ـ اسلامی در زندگی فردی و اجتماعی در عصر غیبت به انجام رساند، در فعالیت‌‌های این پژوهشکده نگرش آینده‌‌پژوهانه لحاظ شده و بر اساس داده‌‌های قرآنی و روایی طراحی افق آینده با معیار

2. اهداف
3. تبیین ابعاد علمی آموزۀ مهدویت در حوزه‌‌های مختلف با استفاده از مبانی قرآنی، روایی و کلامی ـ فلسفی؛
4. نظریه‌‌پردازی و ارائه راهکارهای مناسب برای نظام اسلامی بر اساس آموزۀ مهدویت و مدینۀ فاضله مهدوی؛
5. پشتیبانی نظری و کاربردی از نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با إلهام از آرمانشهر مهدوی؛
6. فراهم‌‌سازی زمینه تبادل نظر و تضارب آراء در تبیین آرمان‌شهر مهدوی از طریق برگزاری کرسی‌‌های نقد و نظریه‌‌پردازی؛
7. ترسیم چشم‌‌اندازهای مطلوب از آیندۀ جهان در راستای تحقق جامعه آرمانی مهدوی؛
8. ارائه پاسخ‌‌ها و راهکارهای مهدوی به بحران‌‌ها و چالش‌‌های فراروی بشر؛
9. بومی‌سازی، پردازش و تقویت مطالعات آینده‌‌پژوهی در حوزۀ علمیه قم و دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم با محوریت آموزه مهدویت و انتظار پویا ـ راهبردی؛
10. شناخت موقعیت فرهنگی اجتماعی جامعه منتظر و مسائل پیش روی آن، با تاکید بر رویکرد آینده‌پژوهی. رویکرد پژوهشکده
11. رویکرد پژوهشکده
    بر اساس سیاست و اهدافی که برای پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی تعریف شده است و رویکرد پژوهشکده با آنها تنظیم شده و در راستای جامعه مخاطب که دارای تنوع ادیانی و مذاهبی می‌باشند متنوع و گوناگون می‌شود از این رو رویکرد پژوهشکده با نگرش‌های مختلف درون‌دینی و برون‌دینی، درون‌مذهبی و برون‌مذهبی توجیه شده و بر اساس اهداف و سیاست پژوهشکده و تنوع رویکردها، پروژه‌ها نیز متفاوت می‌شوند. برخی پروژه‌ها با نگرش مذهبی و برخی دیگر با نگرش تقریبی و بعضی‌ها با رویکرد تطبیقی و بعضی دیگر با نگاه بین‌الادیانی و بین‌المذاهبی تحقیق و پژوهش می‌شوند. پس از آنجایی که اندیشه منجی‌گرایی و مهدویت یک اندیشه فراگیر و بین‌الادیانی است ضروری است برای توجیه و تفسیر آن از رویکردهای مختلف با نگرش‌های گوناگون استفاده شود.
12. گروه‌های پژوهشی
    پژوهشکده در جلسۀ مورخ ۱۹/۱۲/۱۳۹۵ هیات امنای محترم دفتر تبلیغات اسلامی در قالب سه گروه به شرح ذیل به تصویب و تایید رسید. گروه‌های پژوهشی
    ۱-۴. گروه مهدویت‌‌پژوهی
    گروه مهدویت‌‌پژوهی، گروه علمی پژوهشی است که در صدد است با بهره‌‌گیری از مبانی کلامی، فلسفی، عرفانی، فرهنگی، جامعه‌شناختی، روان‌‌شناختی و… به بررسی و تبیین
    مباحث مهدویت با نگرش کاربردی و بنیادین در گسترۀ
    مباحث کلی و جزئی، درجه یک و درجه دو و بیرونی و درونی می‌‌پردازد.
    ۲-۴. گروه آینده‌پژوهی دین و دینداری
    با توجه به ارتباط عمیق بین آینده‌‌پژوهی و آموزه مهدویت در اندیشه اسلامی، گروه آینده‌‌پژوهی، گروهی علمی پژوهشی است که به بررسی و تبیین بنیادهای آینده‌‌پژوهی بر اساس مبانی اسلامی می‌‌پردازد. مهمترین ماموریت این گروه شناسایی و کشف و بومی‌سازی دانش نوبنیاد آینده‌‌پژوهی در حوزه مباحث دینی و مباحث مهدویت خواهد بود.
    ۳-۴. گروه جریان‌شناسی مهدویت
    جریان‌شناسی مهدویت حوزه‌‌ای است که به شناخت جریان‌‌ها و فرقه‌‌ها در عرصه مهدویت می‌‌پردازد. به بیان دیگر جریان، همان حرکتی است که در جامعه بر اساس معیار خاصی شکل می‌‌گیرد و تحولاتی را به همراه می‌‌آورد. جریان‌شناسی یک جریان نیز، مطالعه چگونگی شکل‌‌گیری آن و شناسایی عواملی است که به‌گونه‌‌ای با آن درگیرند. جریان‌شناسی به دو بخش شناخت جریان‌‌های مثبت و منفی تقسیم می‌‌شود که البته هدف در
    این حوزه بیشتر قسم دوم یعنی جریان‌‌های منفی است؛
    یعنی جریان‌‌هایی که نوع فعالیت آنها اثرات نامطلوبی در
    حوزه مهدویت ایجاد می‌‌کند و با ارزش‌‌های پذیرفته‌شده مهدویت همخوانی ندارد؛ نظیر جریان بابیت، بهائیت، مدعی یمانی، مدعی سودانی و … که در این گروه علاوه بر شناسایی گروه‌‌های انحرافی مهدویت، به عوامل و بسترهای اجتماعی و فرهنگی و تمدنی که زمینه‌ساز شکل‌‌گیری آنها می‌‌شود پرداخته خواهد شد.