به مناسبت ایام شهادت امام صادق علیه السلام نشستی علمی با عنوان « تحلیل گونه‌شناسانه احادیث امام صادق(ع) در مهدویت » با ارائه حجت الاسلام و المسلمین استاد خدامراد سلیمیان ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۰ صبح در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید.
در ابتدا بعد از تلاوت قران کریم دبیر علمی جلسه حجت الاسلام مسلم کامیاب مقدماتی درباره موضوع و اهمیت مسئله آن بیان کردند؛ سپس ضمن معرفی استاد مدعو و آثار پژوهشی ایشان جلسه با ارائه استاد سلیمیان آغاز گردید. ایشان ابتدا درباره این موضوع فرمودند:
تبیین صحیح مسائل مربوط به آموزه مهدویت یکی از ضرورتی‌ترین امور در عرصه دین‌پژوهی به شمار می‌رود. به‌ویژه، تبیین آموزه مهدویت و موضوعات مرتبط با آن، به‌طور عمده مبتنی بر رویکرد نقلی، از مهمترین وظایف پیشوایان دین اسلام محسوب می‌شود. در این راستا، دوران امام صادق علیه‌السلام به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد تاریخی خود، به عنوان دوره‌ای طلایی در تاریخ تشیع شناخته می‌شود که در آن معارف اصیل شیعه گسترش یافته است. این دوران همچنین به تبیین آموزه مهدویت نیز مربوط می‌شود و این مسئله را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌سازد.
پرسش اصلی در این زمینه این است که امام صادق روایات مهدویت را در چه گونه هایی تبیین کرده اند:
وی به مهمترین گونه هایی روایی دوران امام صادق اشاره کردند که اولین آنها مهدویت در قرآن از دیدگاه امام صادق علیه‌السلام است. ایشان با استناد به آیه یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیَاتِ رَبِّکَ لاَ یَنفَعُ نَفْسًا إِیمَانُهَا لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِن قَبْلُ» (انعام: ۱۵۸) به روایت امام صادق اشاره کردند که حضرت فرمودند: «آیات، همان امامان هستند و آیه مورد انتظار، قائم علیه‌السلام است. پس در آن روز، ایمان آوردن افرادی که قبل از قیام با شمشیر قائم، ایمان نیاورده‌اند، سودی نخواهد داشت؛ اگرچه به امامان پیشین، از جمله پدران ایشان، ایمان آورده باشند».
در ادامه به دومین گونه روایات امام صادق با عنوان «معرفی نسب حضرت مهدی علیه‌السلام » پرداخته شد که به عنوان مثال، امام صادق در روایتی خطاب به ابوبصیر فرمودند: «یکُونُ بَعْدَ الْحُسَینِ تِسْعَهُ أَئِمَّهٍ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُم.» یعنی پس از حسین علیه‌السلام، نه امام وجود دارد که نهمین آنها قائم خواهد بود.
ایشان به گونه ای دیگریعنی شباهت امام مهدی به پیامبران الهی، اشاره کردند. به‌عنوان مثال، به روایتی از عبدالله بن سنان از امام صادق اشاره کردند که حضرت فرمودند: «در قائم سنتی از موسی بن عمران علیه‌السلام وجود دارد… پنهان بودن ولادت و غیبت او از قومش.»
در ادامه به مهمترین گونه روایی یعنی غیبت حضرت مهدی علیه‌السلام ، پرداخته شد. استاد سلیمیان در این باره فرمود : یکی از مهمترین موضوعات در بحث مهدویت، مسئله غیبت امام زمان علیه‌السلام است. این موضوع که از دوران رسالت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله برای مردم تبیین شده بود، در زمان امام صادق علیه‌السلام با شدت بیشتری مطرح گردید. امام صادق علیه‌السلام گاه با سوگند، بر یقینی بودن این غیبت تأکید می‌کردند؛ چنان‌که فرمودند: «به خدا سوگند، مهدیتان از شما غایب خواهد شد تا جایی که فرد نادانی از شما بگوید: برای خدا در آل محمد هیچ نیازی نیست.»
ایشان علاوه بر تأکید بر اصل غیبت، به دو نوع بودن آن نیز اشاره کردند. در روایتی حضرت صادق فرمودند: «برای قائم دو غیبت است؛ در یکی از آنها در مراسم حج حضور خواهد داشت، مردم را می‌بیند، اما آنها او را نمی‌بینند.» در روایتی دیگر جزئیات این دو نوع غیبت در لسان امام صادق بیان شده است که فرمودند: «برای قائم دو غیبت است؛ یکی کوتاه و دیگری طولانی. در غیبت اول، تنها خواص شیعیانش از مکان او آگاهند، و در غیبت دوم، تنها دوستان خاصش از مکان او آگاهند.»
حجت الاسلام سلیمیان در ادامه به گونه های دیگری مانند انتظار و منتظران ، وقت ظهور ، نشانه‌های قیام ، از قیام تا استقرار حکومت جهانی، حکومت مهدوی و دستاوردهای آن و رجعت اشاره کردند
و در ادامه اساتید حاضر در جلسه سوالاتی در این زمینه مطرح کردند و به دنبال آن استاد سلیمیان به آنها پاسخ دادند.
این نشست به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید.
