به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نشست علمی با عنوان«نقش راویان زیدی در روایات مهدوی با محوریت منابع حدیث شیعه تا قرن پنجم» به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه سید علی موسوی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب روز سه شنبه ۸ آبان ماه ۱۴۰۳ در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید.
در این نشست سید علی موسوی نژاد به تعریفی از نظام امامت در اندیشه زیدیه پرداختند که از نگاه آرمانی تشیع دوازده امامی به دور بوده و تنها مبتنی بر مسئله جهاد و قیام است
وی در ادامه به مسئله شمارش ائمه در نزد زیدیه اشاره کردند که همه آنان بر سه امام نخست شیعیان به عنوان امام اتفاق نظر دارند اما درباره ائمه بعدی بعد از قیام زید اختلافاتی وجود دارد.
از نکات دیگر آنکه ؛زیدیه را به عنوان یک جریان فکری باید تعریف کرد که بر سر یک گفتمان سیاسی خاص شکل گرفت اما بعدها این دانشمندان حدیث بودند که ائمه زیدیه را به دنبال خود کشاندند و این نهضت فکری سیاسی به یک فرقه مبدل گردید.
اما درباب مهدویت با قیام زید و سپس نفس زکیه بیشترین ادعاهای مهدویت شکل گرفت.در میراث امامیه راویان مشهوری مانند ابی جارود و ابن عقده حضور دارند که ناقل روایات مهدوی هم هستند .
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان مذاهب گفت :زیدیه می توان یک زیدی دانست. از همین رو در جریان زیدیه حتی از افرادی مانند ابو حنیفه نام برده می شود تنها به خاطر آنکه او از خط قیام زید حمایت کرده است .در منابع تاریخی و حدیثی گزارش هایی وجود دارد که زید بن علی و به دنبال آن نفس زکیه مباحث مهدویتی حول آنان شکل گرفته است . مثلا با شروع قیام زیدبن علی اندیشه قائم که همواره با قیام دنبال می شود پررنگ گردید. از این رو می توان به برخی از موضوعاتی که حاوی قیام و جهاد است در باب برخی از نشانه های ظهور و یا قیام های ابتدایی قائم استناد جست . در جریان نفس زکیه این نوع گزارش ها بیشتر به چشم می آید و به دنبال آن نام گزاری های امامان زیدی به مهدی و منصور در همین رویکرد تعریف می شود.
وی افزود : از نکات مهم و قابل توجه در باب مهدویت زیدیه آنکه در تفکر آنان مهدویتی اعتبار دارد که بتوان از آن برداشت امروزی کرد آنان به دنبال مهدویت نقد بودند نه مهدویتی که در آینده شکل خواهد کرفت . بر همین اساس در برخی منابع نگاه تطبیق گرایی وجود دارد که بعد از سه امام اول شیعیان چهارمین نفر به عنوان قائم پایانی همان زید شناخته می شود و با شهادت زید این خط قائمیت ادامه داشته است.
استاد موسوی نژاد گفت: در جریان زیدیه در ابتدا می توان یک خط حدیثی پر رنگ متصور بود اما با گرایش به معتزله کم کم این خط نحیف گردید و از احادیث فاصله گرفتند . اما بخش های حدیثی آنان دارای راویان متعددی بودند که برخی مشهور بودند که در میراث حدیثی شیعه حضور دارند. از محدثان نسل اول آنان مانند ابی جارود زیاد بن منذر تا محدثان نسل سوم مانند احمد بن محمد بن سعید که خود ناقل میراث شیعه بوده است می توان نام برد. دراین دادو ستدهای علمی بین گروه امامیه و زیدیه باید مراقب بود که راویان امامی، زیدی و یا زیدی تبدیل به امامی نشوند چرا که اشتراکات بین زیدیه و امامی وجود دارد مانند مسئله فدک ، اثبات امامت امام علی .
از نکات دیگر در باب راویان و روایات زیدیه توجه به مراکز حدیثی آنان است. منطقه کوفه و ری دو منطقه ای هستند که گفتمان علمی آنان شکل گرفت و میراث مکتوب آنها منتشر گردید.
